W styczniu 1993 roku zawarto między Polską a Ukrainą Konwencję w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Dotyczy ona podatków:
- dochodowego od osób fizycznych,
- dochodowego od osób prawnych,
- rolnego,
- od zysku (dochodu) przedsiębiorstw,
- dochodowy od obywateli Ukrainy, cudzoziemców i osób nie posiadających obywatelstwa.
Co to oznacza w praktyce? Najprościej rzecz ujmując – jako osoba pochodząca z Ukrainy a pracująca w Polsce (lub na odwrót) jesteś zobowiązany do odprowadzania podatków tylko w jednym kraju.
Zasady są bardzo proste! Miejsce odprowadzania podatków określasz na podstawie poniższych wytycznych, przy czym do kolejnego punktu przechodzisz tylko wtedy, gdy poprzedni nie dał Ci jednoznacznej odpowiedzi. Tak więc, podatki odprowadzasz w państwie, w którym:
- a) znajduje się Twoje MIEJSCE ZAMIESZKANIA,
- b) posiadasz STAŁE MEJSCE ZAMIESZKANIA, a gdy i je masz podwójne, wówczas liczy się to, z którym posiadasz ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (np. tam, gdzie znajduje się twoja najbliższa rodzina, znajomi, dom bądź mieszkanie, gdzie zarabiasz i ponosisz opłaty np. za media – potocznie rzecz ujmując chodzi o miejsce, w którym człowiek zapuszcza korzenie),
- c) STALE PRZEBYWASZ,
- d) ZDECYDUJĄ WŁAŚCIWE WŁADZE Polski i Ukrainy w drodze porozumienia.
Jeśli natomiast prowadzisz firmę – podatki od osób prawnych odprowadzany w państwie, w którym ma ona siedzibę bądź, jeśli siedziba znajduje się w obu krajach, w tym, w którym znajduje się miejsce jej faktycznego zarządu.
W tym miejscu pojawia się pytanie: jak rozliczać pracownika? Tutaj sytuacja zależy przede wszystkim od jego statusu.
PRACOWNIK – REZYDENT PODATKOWY
Pracownika możemy określić jako polskiego rezydenta podatkowego jeśli:
- przebywa w Polsce powyżej 183 dni w roku podatkowym,
- to właśnie „Polska” jest jego krajem podatkowym, określonym według wyżej wskazanych zasad.
Taki status świadczy o tym, że dochody pracownika, niezależnie od tego w jakim państwie je uzyskano, rozlicza się w Polsce (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). Oznacza to więc, że pracownika będącego obywatelem Ukrainy należy rozliczać w następujący sposób:
- sporządzenie formularza PIT-28, PIT-36, PIT-37, PIT-38, PIT-39 w zależności od uzyskiwanych dochodów,
- naliczanie i pobieranie zaliczek na podatek dochodowy i rozliczania się z nich (do 20. dnia każdego miesiąca),
- wystawienie PIT-11 lub PIT-40 (do końca lutego roku następującego po roku podatkowym),
- złożenie do Urzędu Skarbowego rocznej deklaracji PIT-4R (do końca stycznia następnego roku).
PRACOWNIK – NIEREZYDENT
Brak statusu rezydenta podatkowego skutkuje tym, że pracownik posiada ograniczony obowiązek podatkowy, to jest rozlicza się tylko z:
- pracy oraz działalności wykonywanej w Polsce na podstawie stosunku służbowego, pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy (miejsce wypłaty wynagrodzenia nie ma znaczeni),
- działalności gospodarczej prowadzonej w Polsce,
- położonej w Polsce nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości,
- niezrealizowanych zysków.
Wówczas to w PIT-11 zakreśla się drugi kwadracik, świadczący o ograniczonym obowiązku podatkowym. Następnie w punktach 18-27 należy podać kraj zamieszkania podatnika inny niż Polska oraz adres zamieszkania za granicą. Niezwykle ważnym jest, by kod kraju wydania dokumentu był zgodny z krajem adresu zamieszkania.
Pracownik otrzymuje wówczas także dokument IF-1/IF-1R, stanowiący informację o wysokości przychodu uzyskanego przez niezamieszkujące w Polsce osoby.
Nasuwa się tu następnie pytanie – jak wybrać Urząd Skarbowy do złożenia powyższych dokumentów? W sytuacji rezydenta właściwym jest US odpowiedni według miejsca zamieszkania. Przy nierezydencie natomiast stosuje się poniższe ułatwienia:
- miejsce zamieszkania lub adres siedziby płatnika (pobór podatku za pośrednictwem płatnika),
- miejsce pobytu podatnika (pobór podatku bez pośrednictwa płatnika),
- miejsce świadczenia pracy czy wykonywania czynności, z tytułu których uzyskiwany jest przychód.
Niezwykle ważnym jest jednak, że zgodnie z ustawą o PIT od przychodów uzyskiwanych na terytorium Polski przez nierezydentów pobiera się podatek dochodowy w zryczałtowanej 20% stawce.
Jeszcze ważniejszą informacją jest jednak ta, że ustawę o PIT stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeżeli więc jesteś obywatelem Ukrainy i nie chcesz płacić drugi raz, wystarczy, że przedstawisz swojemu pracodawcy oświadczenie o tym, że Twoje centrum interesów osobistych i gospodarczych nie znajduje się w Polsce a Twój pobyt w Polsce nie przekroczył 183 dni, w związku z czym pozostajesz rezydentem Ukrainy.
Jest to niezwykle dobra wiadomość, gdyż dotychczas niezbędne było przedstawienie Certyfikatu rezydencji innego kraju. Jak jednak podkreśla Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, płatnik pobiera zaliczki, opierając się jedynie na posiadanych przez siebie informacjach oraz tych przedstawionych przez podatnika. Nie jest obowiązany do ustalania faktycznej liczby dni pobytu podatnika na terytorium Polski (0112-KDIL3-1.4011.103. 2019.2.AMN).
W sytuacji, gdy wyjeżdżasz przed końcem roku rozliczeniowego masz prawo do uzyskania wszystkich dokumentów związanych z PIT-11, jak i IFT-1/IFT-1R. W tym celu musisz jedynie złożyć pisemny wniosek do swojego pracodawcy.
Ostatnią kwestią jest to, gdzie możesz otrzymać zwrot podatku. Tutaj drogi są zależne od tego, jaką deklarację składałeś:
- na wskazany rachunek bankowy, który podałeś w deklaracji PIT-37 lub zażądałeś właśnie takiego zwrotu (np. podając go w innej deklaracji PIT),
- w gotówce, jeżeli nie posiadasz rachunku bankowego lub nie był wymagany w deklaracji i go nie podałeś,
- w kasie organu podatkowego, gdy wysokość zwrotu nie przekracza 23,20 zł.